Saratli Yeralti Antik Şehri

Saratlı Yeraltı Şehri, dogal guzellikleriyle unu bilinen Aksaray, Gulagac, Kapadokya bolgesindedir. Dogal guzelliklerinin yani sira, bolgenin Roma doneminden kalma önemli yeralti korunma sistemlerine ve magaralara sahip olmasi, ve bolge halkinin misafirperligi Saratli'nin onemli bir turizm merkezi olmasina katki saglamaktadir.

Kapadokya'daki yeraltı şehirlerinin varlığı 1960’lardan itibaren ortaya çıkmaya başlamis ve Saratli'nin Dunya'ya tanitimina Le Monde'un onemli katkilari olmustur.

Kisa Tarihce

Hz. İsanın carmıha gerilmesinden sonra İsanın Havarileri ilk toplantılarını Antakya’da Saint Pierre Mağarası olarak da anılan (hiristiyan sözcüğü ilk kez burada anilmistir) Hiristiyanların ilk kilisesinde yaparlar. Tarsuslu Paulus da 12 Havariye Antakya'daki bu toplantıyla  katılir. Bazı hiristiyanlar burayı ilk kiliseden ziyade kutsal bir yer olarak anarlar. İlk Yedi Kilise sözcügu  İzmir, Bergama, Salihli Sart Mustafa, Efes, Pamukkale Laodikya, Alaşehir, ve Akhisar’daki kiliseler için kullanlir. Bu toplantı sonunda Havariler’in bir kısmı Suriye ve İran üzerinden Doğu’ya giderler. Aralarında Saint Paulus, Saint Pierre, Saint Timothes, Saint Barnabes’in de bulunduğu grup önce Kıbris’a sonra Antalya Perge’ye ve İsparta Yalvaç’a ve nihayet İtalya Roma’ya giderler. Roma’da Saint Pierre tutuklanir ve çarmıha gerilir. Umutsuzluğa kapılan Havariler tekrar hoşgörü topraklarına, Anadolu’ya,  dönerler ve Dünyanın İlk Yedi Kilisesini Anadolu’da kurarlar.

Ege Bölgesindeki görevlerini tamamlayan Havariler Pamukkale Laodikya-Yalvaç-Konya Derbent ve Silleden sonra İpek Yolu üzerindeki Aksaray’a, Kapadokya’ya gelirler. Ihlara Vadisi, Selime, Gelveri (Güzelyurt), Saratlı Göreme Vadisi ilk durak yerleri olur.

Kapadokya'nin konumu, bolge insanının hoşgörüsü ve uygun iklimi, biryandan ilk hiristiyanların binbir kiliseli, manastırlı kayadan oyma trogloditik köylerde barınmasina olanak saglar, korur, himaye eder, diğer yandan da devam eden Roma zulmü, insanları tehdit anlarında, savaş anlarında sığınacakları, gizlenecekleri yerleri ayni bolgede hazırlamaya da tesvik eder. 7. yüzyıldan sonra aynı zulmü Araplar da Anadolu halkına yapar. İşte bu sebeble Saratlı-Özkonak-Kaymaklı-Derinkuyu gibi kendi aralarında tünellerle bağlantılı oldukları söylenen yer altı şehirleri ortaya çıkar. İnsanlar geçici olarak, tehlike uzaklaşıncaya kadar Saratlı'da ve diğer yer altı şehirlerinde bazen bir hafta, bazen bir ay topluca yaşarlar. Yeraltı şehirleri içten sürgülü, dışardan gelenlerin anlayamayacakları şekilde yontulmuş değirmen taşlarından yapilmis emniyet kapilarina sahipdir. Emniyet kapılari ve yeraltı şehrinin diğer yapıları aynı volkanik kayadan oyulduğu için yabancilarin yer altı şehirlerini farketmeleri zor olur. Su gizli sehir içindeki kuyu ve sarnıçlardan sağlanir, ekmek içeride topluca yapılir, aydınlanma zeytinyağı, ya da kuyruk yağı ile çalışan lambalarla sağlanir, ve havalandırma bacaları da gerekli oksijeni sağlar. Yerlerde ve duvarlarda o zamanın yün dokumaları kullanılir. Zaten insanlar buralari sadece sığınak olarak kullanirlar.

Saratlı’da yeraltı şehrinin tarihi, diğerlerinde de olduğu gibi ilk hiristiyanlık dönemi bir ve ikinci yüzyıl olarak belirtilse de bu tarihi biraz daha gerilere götüren tarihçiler, yazarlar da vardir. Örneğin, Birinci Darius’ün Salihli Sart Mustafa’da oturur Zengin Karun’u (Zengin Krezüs-Riche Crésus) m.ö. 6. yuzyilda yenmesinden sonra Darius’un Başkomutanı Xserkes,  Darius’ü terk ederek Lidya-Eski Yunan ittifakına katılir ve eski Yunanlı askerlere doğunun altınlarını, zenginliklerini vaat ederek etrafında 10.000 den fazla paralı asker toplar. Onlarla Birinci Darius’ün üzerine yürür. Fakat Mezopotamya’da Fırat ve Dicle nehirleri arasında tutuklanır, vatana ihanetten asılir. Arkada yol bilmez on binlerce paralı asker kalir. Tüm paralı askerlerin sonu gibi onları da açlık, susuzluk, hastalık, ve perişanlık bekler... Gümüşhane'den Karadeniz'e ulaşirlar; denizi gördükleri zaman Talassa Talassa diye bağırirlar...On Binlerin Dönüşünü-On Binler’in Ricat’ını ANABASİS adlı romanında Xsénephone anlatır, aynı Xsénephone romanında Saratlı ve diğer yer altı şehirleri Kaymaklı, Derinkuyu ve Özkonak'dan da  bahseder. Bu da gösteriyor ki Saratlı ilk hiristiyanlık döneminden önce de varolmuştur.

Saratlı ve diğer yer altı şehirleri M.S. 317 yılında Büyük Konstantin’in Roma Genelgesiyle hiristiyanlığı serbest bırakmasından sonra daha huzurlu bir doneme kavusmus fakat bu kez de 7 yy. dan itibaren Anadolu’ya Arap akınları başlamış ve onlarla mucadele donemi baslamistir.

Linkler

• Saratli Belediyesi
• Gulagac
• Saratli (Hollandaca)
• Saratli (Ingilizce)
• Saratli (Fransizca)
• Saratli (Almanca)

TransAnatolie Tour

Kültür Gezi Sağlayıcısı ve Operatorü-Kültür ve Turizm Bakanlığı 4938 No'lu Grup A Lisans